مقدمه:
این گفتار به مفهوم سنخیت انسان با خداوند می‌پردازد. شناخت مراتب معرفت، عقل، دل و سلوک، پالایش درونی و فاصله گرفتن از وابستگی‌های دنیوی، گامی مهم برای درک حقیقت الهی است
انسان در مسیر تکامل، دائماً میان وحدت با خداوند و شرک پنهانی در نوسان است. از نگاه مرحوم ملاصدرا رضوان‌الله‌علیه، انسان نه صرفاً حیوان ناطق بلکه موجودی است که با رفتار، نیت و صفاتش در مسیر سلوک به سوی الوهیت یا سقوط قرار دارد.
شرک، مانعی در مسیر شناخت و شهود الهی است. قرآن می‌فرماید: “وما یؤمن أکثرهم بالله إلا وهم مشرکون”، یعنی اکثر مردم در اعتقادشان تصفیه نشده‌اند. اگر فرد در وابستگی‌های مادی و غیرالهی غرق شود، از نور و حضور الهی محروم می‌شود.
ماه مبارک رمضان فرصتی است برای تقویت سنخیت و تهذیب نفس . روزه، تمرین جدا شدن از جزئیات و تمنیات نفسانی است تا فرد بتواند با حقیقت الهی هم‌سنخ شود. خداوند صمد است، یعنی از درون کامل و بی‌نیاز. هرچه فرد از درون غنی‌تر شود، نیازهای بیرونی‌اش کاهش می‌یابد و به وحدت با ذات حق نزدیک‌تر می‌شود.
حکیم سهروردی رضوان‌الله‌علیه در تفاسیر خود جام گیتی‌نما را به نفس ناطقه تشبیه می‌کند. همان‌طور که کیخسرو با این جام، عالم را مشاهده می‌کرد، انسان نیز باید با پالایش نفس، خود را از وابستگی‌های دنیوی آزاد کند. عارفان و سالکان این مسیر را در پنج مرحله معرفی کرده‌اند:
- نفس اماره
- نفس لوامه،
نفس مطمئنه - نفسراضیه
- نفس مرضیه
رسیدن به نفس مرضیه یعنی عاشق خدا شدن، نه صرفاً شناخت او.
نتیجه‌گیری:
ماه رمضان، زمان معرفت و ارتباط با ملکوت است. اهدای علم و معنویت به علما و فرشتگان، عملی در مسیر تقرب است. سنخیت با خداوند نه فقط در عبادات، بلکه در رفتار، نیت و ارتباطات روزمره شکل می‌گیرد. از همین رو، سالکان این مسیر را فرصتی برای تصفیه قلب و نورانی شدن می‌دانند