مقدمه:
ادامه شرح دعای زیارت جامعه کبیره و تفسیر کلمات عترت و خیرت و رب العالمین و تفاوت حمد و ثنا.
عترت یعنی نسل ، صُلب ، نسبت حقیقی (مثل فرزند بودن) نه نسبت اعتباری (مثل ملکیت).
نسبت دو حالت دارد : ظاهری، باطنی.
عترت ظاهری یعنی آنها که سید هستند، این نسبت، شرافت نمی آورد.
عترت باطنی یعنی رسیدن به مقام صدر وجود تا عقل اول ، که شریف ترین آن مربوط به پیامبر و اهل بیت علیهم السلام و وارثان ایشان است، عترت باطنی مهم است.
خیرت یعنی اختیار، اصطفا .
فرق نحوه خلقت اهل بیت با انسان های عادی این است که آنها کمالشان ذاتی است، برعکس ما که کمالمان اکتسابی است.
لِیَعلم یعنی خدا با شهود عالم را می داند.
لِیُعلم یعنی خدا با شهود باید دیده بشود نه با فکر.
به هرچیزی که باید دانسته بشویم ، «ما یُعلم به شی» چیست؟ رب العالمین ( پروردگار)
سِرّ اشتهار انبیا علیه السلام این است که آنها قربان بی نهایت هستند یعنی قربان خدا.
کسی فقر باطنی دارد که بداند سایه ای بیش نیست.
الفقر فخری یعنی ما هیچ نداریم، دستمان خالی است.
ترکیب عقلانیت ، احساس و تجربه یعنی حکمت عملی ، یعنی شکر خدا.
حمد یعنی صَرفُ کلُ نعمتٍ فی موضِعها، هر نعمت را در جایش قرار دهید.
ثنا یعنی خدا را به زیبایی بستانیم.
حمد یعنی خدا را به درخواستی بستانیم.نسب
ثنا از حمد بالاتر است.
حمد، توبه از دلیل و ایمان به مدلول است.
حمد از بین برنده صورت حیوانی است.
هر چقدر برای اثبات خدا دلیل بیشتر اقامه کنیم، محجوبیت حق بیشتر می‌شود.
مثالِ رابطه‌ی عوالم وجودی متنزل با عوالم بالاتر “کحلقه فی فلاه قی” حلقه‌ای است که در بیابان گم شده.
در طریقت و مسیر سلوک نباید شکایت کرد.
لوح ،مرتبه ی تفصیل ظهورات و قلم ،مرتبه ی اجمال ظهورات است.
هم سنخ با معشوق (خداوند)، به حرفهای خودش فکر می کند.
در وادی طریقت خواسته شده اید، شریعت اختیاری است اما طریقت انتسابی است.
ملاصدرا : نهایت انسان هم جواری با خداوند است.
نتیجه گیری:
ثنا بالاتر از حمد است و مسیر طریقت با انتخاب خداست نه به اختیار ما. در طریق سلوک ، همیشه شاکر باشیم.
عترت باطنی مهم است نه نسبت ظاهری.